Wereldprimeur grootschalige afvang CO2 uit afval
En weer licht het scherm op van de telefoon van prof. Earl Goetheer, principal scientist procestechnologie bij TNO. Ditmaal een Noorse relatie die informeert naar de gang van zaken rond de AVR-installatie in Duiven. “Niet alleen in Europa, maar vanuit de hele wereld is er belangstelling”, zegt hij. Niet verwonderlijk, want deze zomer gaat een unieke installatie in bedrijf voor de afvang van CO2 uit rookgas afkomstig van een afvalenergiecentrale, waarmee vervolgens tuinders hun gewassen laten groeien en aardgas besparen.
Toepasbaar maken
De timing in 2015 had niet beter gekund. AVR was al vergevorderd met het terugwinnen van grondstoffen uit afval en wilde dat ook met CO2 gaan doen. TNO bleek net een mobiele proefopstelling te hebben gebouwd om te experimenteren met het afvangen van CO2 uit verschillende soorten rookgassen. Met de mobiele afvang unit van TNO werd het proces van afvalverbranding van AVR op locatie op kleine schaal nauwkeurig nagebootst. De CO2 die hierbij vrijkomt is, anders dan die in de rook uit de schoorstenen van kolen- of gasgestookte installaties, voornamelijk afkomstig uit biomassa. De uitdaging was de op zich bekende technologie va CO2-afvang toepasbaar te maken voor deze ‘groenere’ variant rookgas.
Circulair systeem
“Daarmee heb je in feite een circulair systeem”, zegt Hans Wassenaar. “Onze afvalverwerking is voor ruim 50% biogene energie. De CO2 die hierbij vrijkomt is voor twee derde groen. De afgevangen CO2 is voor de tuinders een manier om te verduurzamen. Nu halen ze de benodigde CO2 uit aardgas waarmee ze de kas verwarmen. Niks is mooier dan het straks uit onze afvalverwerking terug te winnen en aan de glastuinbouw te leveren. De tuinbouw kan dan overstappen op duurzame energiebronnen zoals geothermie en restwarmtenetten. Tuinders hebben dan geen aardgas meer nodig en ook dat scheelt weer CO2-uitstoot. De afvalenergiecentrales moeten van de overheid twee miljoen ton CO2 gaan afvangen en tuinbouw heeft die twee miljoen ton nodig voor verduurzaming. Dit is een mooi begin om die keten te sluiten.” De totale CO2-uitstoot in Nederland is rond de 200 miljoen ton.
Nederland neemt voortouw
TNO deed in 2016 uitgebreide testen, waaruit bleek dat de rookgassen van AVR van goede kwaliteit waren en zeer geschikt om af te vangen. Ook maakten de TNO-experts berekeningen om zowel de technische als economische haalbaarheid vast te stellen. Verder schetsten zij het basisconcept voor het ontwerp van de installatie.
Earl Goetheer: “We zijn als TNO al heel lang bezig met de technologie rond afvang, gebruik en opslag van CO2. Zo ontwikkelen we met partners kennis in onder meer het CATO-programma en werken we samen met grote partijen in binnen- en buitenland. Het was mooi nu alle opgedane kennis heel praktisch kwijt te kunnen in een commerciële installatie. Het valt in AVR te prijzen dat ze het technische en financiële risico hebben aangedurfd dit als eerste ter wereld grootschalig te realiseren. Nederland neemt internationaal echt het voortouw in de afvang van CO2 in de sector afvalenergie. Op dit moment worden er overigens in Noorwegen plannen ontwikkeld voor grootschalige CO2-afvangst bij een waste to energy plant.”
Wereld kijkt mee
Voor AVR blijft het hier niet bij. Duiven is een relatief kleine afvalverwerkingsinstallatie. De vestiging in Rozenburg is vele malen groter. Hier loopt nu een haalbaarheidsstudie, waarbij de ervaringen die de komende tijd in Duiven worden opgedaan van groot belang zijn. Het is de bedoeling dat TNO dat proces vanaf de zomer in alle facetten nauwkeurig gaat monitoren.
Hans Wassenaar: “De opschaling van honderden kilo’s naar twaalf ton in Duiven is al enorm. In de Rotterdamse haven gaat het om een installatie die zo’n vijf keer groter is. Zo blijven we opschalen om uiteindelijk zo veel mogelijk CO2 af te vangen en in te zetten voor de tuinbouw en ook als basis voor duurzame chemicaliën, grond- of brandstoffen.”
Earl Goetheer: “Dit zijn forse stappen. Deze schaalgrootte is voor ons ook ideaal om uitgebreide praktijktesten te doen. Daarom kijkt de hele wereld hiernaar. Want deze toepassing is op deze schaal nog nooit vertoond. En de kennis die we opdoen is te gebruiken in andere installaties, waaronder gas- en kolencentrales die in Azië nog volop worden gebouwd. We hebben als land een mooi exportproduct te bieden. De basis van deze technologie kan ook bruikbaar zijn om zelfs negatieve emissies te krijgen. Als je de afgevangen biogene CO2 onder de grond opslaat, haal je namelijk effectief CO2 uit de atmosfeer.” Uiteindelijk zullen we dus naar een negatieve CO2-emissie toe moeten. Om dit op grote industriële schaal te realiseren is CO2-opslag nodig.”